ΓΙΑ ΠΟΙΑ ΘΕΛΩ ΝΑ ΖΗΣΩ;

«Αυτά για τα οποία θέλεις να ζήσεις, μη διστάσεις για χάρη τους να πεθάνεις» (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος).

Ο ασκητικός λόγος, που φέρνει στο προσκήνιο έναν λόγο ενός σπουδαίου φιλοσόφου, του Σέξτου του Εμπειρικού, δείγμα ότι η πνευματική παράδοση της πίστης μας εγκολπώνεται ό,τι πιο ξεχωριστό και δημιουργικό εκφράζει η κλασική παράδοση, μας υποδεικνύει κάτι σπουδαίο: ότι υπάρχουν αρχές, πρόσωπα, στάσεις ζωής που δεν έχει νόημα η προσωπική ζωή του καθενός χωρίς τη διαφύλαξή τους. Δεν χωρά συμβιβασμός. Αυτό δεν σημαίνει «όλα ή τίποτα» «εδώ και τώρα».  Όμως υπάρχει το «μη περαιτέρω», όταν έρχεται η ώρα που καλούμαστε να πάρουμε αποφάσεις για ζητήματα της ζωής που εμπεριέχουν την προσωπική μας αξιοπρέπεια. Όταν δεν υπάρχει περιθώριο ευρυχωρίας, διότι εκεί κρίνεται ο πυρήνας της προσωπικότητάς μας, όχι μόνο από τους άλλους, κυρίως από την συνείδησή μας, δεν χωρά δειλία, συμβιβασμός, «δεν βαριέσαι».

«Μη διστάσεις για χάρη τους να πεθάνεις». Μοιάζει βαρύ το δεύτερο μέρος του λόγου. Είναι όμως αυτονόητο. Χωρίς θυσία, παραίτηση από όποιο «άσε και θα δούμε», ο εαυτός μας δεν μπορεί να είναι ποτέ ο ίδιος. Θα μας τυραννά ότι δεν είπαμε το «μεγάλο ΟΧΙ» (Καβάφης). Ο άνθρωπος, όσο κι αν όλα θεωρούνται σωματοποιημένα και μηχανιστικώς λειτουργούντα στην ύπαρξη, εντούτοις έχει συνείδηση. Όχι μόνο ως «Υπερεγώ» που σπρώχνει σε ηθικοποίηση ή λειτουργεί ως μηχανισμός ελέγχου, αλλά ως φωνή που είναι δώρο Θεού, καλλιεργούμενο από τον άνθρωπο που ανεβάζει τον πήχυ της ζωής ή, τουλάχιστον, δεν τον κατεβάζει. Γιατί η ευτυχία του ανθρώπου κρίνεται από το αν μπορεί να κοιμηθεί ήσυχος και ήρεμος τα βράδια. Αν η συνείδησή του τού υπενθυμίζει ότι λησμόνησε ή έσφαλε. Και το να πεθάνεις γι’ αυτά που θέλεις να ζήσεις, είναι νόημα ζωής.

Σήμερα δεν σκεφτόμαστε ότι πρέπει να πεθάνουμε, για να ζήσουμε. Θεωρούμε τη ζωή στην προοπτική του δικαιώματος να έχουμε, να φαινόμαστε, να αποκτούμε, να αλλάζουμε, να δικαιολογούμαστε, να δικαιωνόμαστε. Πελάτες ενός καταναλωτικού μηχανισμού, δεν νιώθουμε ότι χρειάζεται αγαπώντας να παραιτηθούμε από τα του βίου τερπνά, να ματώσουμε εντός μας παλεύοντας με τον παλαιό άνθρωπο, όχι γιατί αρνούμαστε τον παρόντα κόσμο, αλλά διότι έχουμε ελπίδα που συνεχίζεται στην αιωνιότητα, διότι πιστεύουμε ότι υπάρχει κάτι πιο πάνω από τον άρτο, από την επίδειξη της δικής μας δύναμης, από τα υλικά αγαθά. Υπάρχει η άρση του σταυρού.

Το ότι σήμερα η πίστη δεν είναι η προτεραιότητα της ζωής μας είναι δεδομένο. Δεν φταίει η εκκοσμίκευση. Αυτή πάντοτε υπήρχε. Δεν φταίνε ούτε οι βιοτικές μέριμνες.  Κι αυτές είναι δεδομένες. Φταίει το ότι έχουμε χάσει την δίψα για αναζήτηση. Δεν μας νοιάζει η αλήθεια, αλλά το «εγώ» μας. Και το «εγώ» πρέπει να ζήσει. Κάποτε κυνικά, με την κολακεία και προσκόλληση στους ισχυρότερους. Κάποτε με επίδειξη δύναμης. Κάποτε με την »ακαλαισθησία» (Καβάφης). Έχουμε χάσει αυτό το χτυποκάρδι για τον Χριστό και τον συνάνθρωπο. «Κι αν δεν πεθαίνει ο ένας για τον άλλον, είμαστε κιόλας νεκροί» (Λειβαδίτης). Ποιον σταυρό του άλλου να σηκώσεις τότε; Γιατί να έχουν να μας πούνε κάτι οι γιορτές της πίστης μας, ιδίως το Μεγαλοβδόμαδο, όταν αγαπούμε σχεδόν αποκλειστικά μόνο το  εγώ μας;

Ας ματώσουμε μέσα μας, για να λάβουμε Πνεύμα. Ας ματώσουμε συγχωρώντας, υπερβαίνοντας το «εγώ», χάνοντας για να κερδίσουμε.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»

Στο φύλλο της Τετάρτης 24 Απριλίου 2024 

Κερκύρας Νεκτάριος: Τα υψηλά νοήματα είναι ακατανόητα για τον σύγχρονο άνθρωπο.

     Την Ε΄ Κυριακή των Νηστειών, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ. Νεκτάριος, λειτούργησε και ομίλησε στην ενορία του Αγίου Βαρβάρου στο προάστιο της Κέρκυρας, τον Ποταμό.

Στην ομιλία του, έλαβε αφορμή τόσο από την Ευαγγελική περικοπή όσο και από την οσία Μαρία την Αιγυπτία, την οποία προβάλλει η Αγία μας Εκκλησία κατ΄ αυτή την ημέρα.

Η Οσία Μαρία η Αιγυπτία, γνωστή για την πρώην αμαρτωλή ζωή της, πορεύτηκε προς τα Ιεροσόλυμα, όχι απλά να προσκυνήσει τους Αγίους Τόπους αλλά να γνωρίσει και να αγαπήσει τον Θεάνθρωπο Ιησού, τον οποίο επίκρανε στη ζωή της.

Στην ίδια πορεία, σύμφωνα με την Ευαγγελική περικοπή του Μάρκου, ο Ιησούς πορεύεται προς τα Ιεροσόλυμα, για να θυσιαστεί από αγάπη υπερ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας.

Η Οσία Μαρία η Αιγυπτία, μετά από την προσπάθεια να μπει στο εσωτερικό του ναού της Αναστάσεως, και μη δυναμένη λόγω της αμαρτωλότητός της, οδηγείται από το Θεό στην κατάνυξη, και από την κατάνυξη αισθάνεται την μεταμέλεια και την μετάνοια.

Έτσι, αρχίζει να ενεργεί μέσα της το αίσθημα της θυσιαστικής αγάπης, με την οποία μας εδίδαξε ο Θεός, με το δικό του σταυρικό μαρτύριο.

Η Οσία, νοιώθοντας αυτό το αίσθημα αποχωρεί στην έρημο, και εκεί πλέον βιώνει μέσα από την έμπρακτη μετάνοια, την αληθινή αγάπη προς τον Θεό αλλά και το συνάνθρωπο, τον οποίο η ίδια με τη στάση της, τον αδίκησε με την αμαρτία της.

Από την άλλη ο Κύριος μας, φθάνοντας στα Ιεροσόλυμα, προετοιμάζει τους μαθητές Του, για το επερχόμενο μαρτύριό Του, προκειμένου να μην απογοητευτούν.

Η στάση των μαθητών και ιδιαίτερα των Ιακώβου και Ιωάννου, οι οποίοι του ζητούν να είναι παρακαθήμενοι στη δόξα Του, και εννοώντας επίγεια δόξα, έδειξαν την ίδια πνευματική αδυναμία μη μπορώντας να κατανοήσουν την θυσιαστική αγάπη του Ιησού.

Όταν ο Κύριός μας τους απάντησε και τους είπε πως δεν ξέρετε τι ζητάτε, γεγονός που ισχύει για τον καθένα από εμάς διαχρονικά, όταν ζητούμε τα εφήμερα, τα επίγεια και τα φθαρτά, από τον Κύριό μας.

Διότι, στο ίδιο μήκος κύματος κινούμαστε κι εμείς, έστω και μετά την Χάρη της Πεντηκοστής, η οποία έπνευσε στην Εκκλησία του Χριστού μας, καθότι συνεχίζουμε να είμαστε άγευστοι και αμέθεκτοι της αληθινής θυσιαστικής αγάπης του Θεού.

Όταν ο Κύριος μας λέγει, ότι οι άρχοντες των εθνών κατακυριεύουν και κατεξουσιάζουν τους λαούς, αυτή η φράση του Κυρίου μας, αληθινά κρύβει την απουσία της αγάπης από την κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε. 

Ενώ εξηγεί σε εμάς, στην εν Χριστώ δηλαδή ζωή, ότι δεν συμβαίνει το ίδιο, αλλά όποιος θέλει να είναι πρώτος, γίνεται διάκονος. Η διακονία της αγάπης, είναι το γνώρισμα της εν Χριστώ ζωής και κοινωνίας.

Στη νέα εποχή την οποία ζούμε, τα υψηλά νοήματα τα οποία αντλούμε από τη σημερινή Ευαγγελική Περικοπή, είναι ακατανόητα για τον σύγχρονο άνθρωπο.

Θα χρειαστούμε την εν Χριστώ αναγέννηση και την εκζήτηση της δωρεάς του Αγίου Πνεύματος στη ζωή μας, για να μεταμορφωθεί ο έσω άνθρωπος. Αυτό το οποίο έκανε δηλαδή, και η Οσία Μαρία η Αιγυπτία, και έφτασε μέσα από την αγάπη την αληθινή του Θεού, στη Θεογνωσία.

Η πορεία μας, προς την μεγάλη εβδομάδα των παθών, πρέπει να είναι πορεία αναγεννητική. Πορεία μετανοίας και μετοχής στο μυστήριο της θυσίας και της αγάπης του Θεού, την οποία προσέφερε για όλους μας.

Στο τέλος ο Σεβασμιώτατος ευχήθηκε στους ανθρώπους να εορτάσουμε με κατάνυξη την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, και να βιώσουμε την Ανάσταση του Κυρίου μας, ελλαμπόμενοι από το Φως της Αναστάσεώς Του.

Το απόγευμα ο Σεβασμιώτατος χοροστάστησε στον τελευταίο Κατανυκτικό Εσπερινό στο Ιερό Προςκύνημα του Αγίου Σπυρίδωνος, όπου ομιλητής ήταν ο Αρχιμανδρίτης και Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Κερκύρας, π. Σεραφείμ Λινοσπόρης, ο οποίος ανεφέρεθη στις πνευμταικές εμπειρίες, κοντά στον όσιο και άγιο Γέροντα Εφραίμ τον Φιλοθείτη -Αριζονίτη, και κυρίως για την εμπειρία της μονολόγιστης ευχής, την οποία δίδαξε ο άγιος Γέροντας.

Ο κ. Νεκτάριος έκλεισε των κύκλο των ομιλιών της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής ευχαριστώντας τον ιεροκήρυκα, αλλά και προτρέποντας τους ανθρώπους, αυτά τα ιερά Φιλοκαλικά πρόσωπα των πατέρων, τα οποία αναδεικνύει κάθε εποχή, να μας διδάσκουν από τη ζωή και τη διδασκαλία τους.

Ιερό Προσκύνημα Αγίου Σπυρίδωνος Κέρκυρα

2024-4 21 Ε' ΚΥΡΙΑΚΉ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

Πρώτος και ηγέτης είναι εκείνος που αποδύεται τον εαυτό του

 

Του π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ 

«Χαιρετίσματα λοιπόν στην εξουσία, 

εγώ κρατάω την ουσία 

και ονειρεύομαι».

    Είναι τα λόγια ενός πολύ γνωστού τραγουδιού του καιρού μας, τα οποία -επιτρέψατέ μου να ισχυρισθώ- έχουν αγιογραφικό υπόβαθρο και μάλιστα στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Ε΄ Κυριακής των Νηστειών. Περί εξουσίας και πρωτοκαθεδρίας οι σκέψεις που ακολουθούν και πώς αντιμετωπίζει το θέμα η Εκκλησία δια της Κεφαλής της, δηλαδή του Κυρίου Ιησού.

Καθώς ο Χριστός αρχίζει να εξηγεί στους Μαθητές τα «μέλλοντα αυτώ συμβαίνειν», δηλαδή την παράδοσή του στους θρησκευτικούς και πολιτικούς άρχοντες της εποχής Του, τους εμπαιγμούς, τις μαστιγώσεις, τον Σταυρό, τον Θάνατο και ύστερα την Ανάσταση, πλησιάζουν τα παιδιά του Ζεβεδαίου, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης, ζητώντας Του -έτσι αβασάνιστα- μια χάρη, ένα «ρουσφέτι»: Να λάβουν πρώτες θέσεις, ο ένας στα δεξιά και ο άλλος στα αριστερά, όταν Εκείνος δοξασθεί. Ο Ιησούς απαντά: «Δεν ξέρετε τι ζητάτε». Για να νουθετήσει εντέλει: «Όποιος θέλει να γίνει μεγάλος από εσάς θα είναι υπηρέτης σας και όποιος θέλει να γίνει πρώτος θα είναι δούλος όλων».

Τα αυτονόητα αυτά λόγια συνιστούν επανάσταση για την αποπροσανατολισμένη, αδιέξοδη και ανέστια εποχή μας, πόσο μάλλον για την εποχή, κατά την οποία πρωτοεκφράζονται. Καθώς βιώνουμε, 2000 χρόνια μετά, τις ακρότητες στη συμπεριφορά όσων κατέχουν θέσεις εξουσίας και τα όποια πρωτεία μεταξύ του λαού μας, νοιώθουμε ότι όλα τα ανωτέρω συνθέτουν υπέροχες θεολογικές θέσεις περί Πολιτείας και Πολιτικής για το χθες, το σήμερα και το αύριο του κοινοτικού βίου μας. Καθώς μάλιστα έχουμε πάθει εσχάτως τα πλείστα όσα δεινά ως λαός από επηρμένες και φαύλες εξουσίες, κατανοούμε πόση επικαιρότητα έχουν!...

Η νοσηρή κατάσταση των αιτημάτων για πρωτοκαθεδρίες δεν αφορούν όμως μόνον στους πολιτικούς προεστούς, αλλά συναντάται -αλίμονο- και μεταξύ των Χριστιανών, επαναλαμβάνοντας συχνά-πυκνά την απερισκεψία των γιων του Ζεβεδαίου. Ευκαίρως ακαίρως αποζητάμε τιμές, αναδείξεις, βραβεύσεις, υλικό πλουτισμό, ισχύ επί των άλλων, λησμονώντας ότι πιστεύουμε σ’ Εκείνον, ο οποίος ουδέποτε προσκολλήθηκε σε κοσμικές κτήσεις και δόξες πρόσκαιρες.

Ο κυριακός λόγος είναι όμως σαφέστατος και ουδεμία παρερμηνεία επιδέχεται. Πρώτος και Ηγέτης, σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνίας μας (εκκλησιαστικής ή κοσμικής), είναι εκείνος που αποδύεται τον εαυτό του, λησμονεί το εγώ του, πατάσσει τις ιδιοτελείς βλέψεις του και ξανοίγεται στην υπηρεσία του Άλλου, του Διπλανού, του Ξένου. Τούτο βέβαια δεν είναι καθόλου εύκολο, καθώς η γοητεία της εξουσίας θαμπώνει τόσον, ώστε οδηγεί συνήθως στην τύφλωση. Απαιτεί ριζική αλλαγή νοοτροπίας, δηλαδή «πνεύμα σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης», για να θυμηθούμε την ωραία ευχή Εφραίμ του Σύρου. Ο εκκλησιαστικός ή κοσμικός ηγέτης, σε όποια θέση τής ιεραρχίας και αν στέκεται, εάν πρεσβεύει την πρωτοκαθεδρία της κένωσης του εαυτού του, μπορεί να προκαλέσει θαύματα, επειδή η Αγάπη που απορρέει από το άδειασμα αυτό, έχει ουράνιο αρχέτυπο τη θυσιαστική Αγάπη του ίδιου του Θεού προς τον αποστάτη Άνθρωπο. Η αντίθετη συμπεριφορά προξενεί μόνον καταστροφή, επειδή στηρίζεται στον ναρκισσιστικό αυτοδοξασμό, ο οποίος παραπέμπει ευθέως στη φρικτή εγωπάθεια του Εωσφόρου.

Χρέος όλων μας είναι, αγαπητοί μου, σήμερα και κάθε μέρα -ιδιαίτερα καθώς οδεύουμε προς την τελική ευθεία του μαραθωνίου της Μεγάλης Σαρακοστής, ήτοι στον ανήφορο της Μεγάλης Εβδομάδας- να στοιχηθούμε όλοι στην παράταξη του Πρώτου και Μεγάλου Διακόνου της Ανθρωπότητας, του Ερχόμενου «επί το εκούσιον πάθος» Λυτρωτή μας! Έτσι θα έχουμε δώσει… «χαιρετίσματα στην εξουσία», την κάθε ευτελή εξουσία που υποδουλώνει εξουθενωτικά τον άνθρωπο, ενώ θα έχουμε «κρατήσει την ουσία» των πραγμάτων, δηλαδή την εν ελευθερία δούλωσή μας στον μεγάλο χορηγό της Αγάπης! Έτσι πλέον δεν θα έχουμε την ανάγκη να «ονειρευόμαστε», επειδή ακριβώς θα έχουμε αποκτήσει το ποθούμενο: Συμμετοχή και καλή θέση πλάι στον ταπεινό Αναστάντα και ατελεύτητη δόξα μαζί Του στον αιώνα!

ΚΥΡΙΑΚΗ 21 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2024 ΞΕΡΟΥΜΕ ΤΙ ΖΗΤΑΜΕ;

«Δὲν ξέρετε τί ζητᾶτε» (Μᾶρκ. 10, 35). Μὲ τὴν φράση αὐτὴ ὁ Χριστὸς ἀπευθύνεται πρὸς τοὺς μαθητές Του, τὸν Ἰάκωβο καὶ τὸν Ἰωάννη, ὅταν τοῦ ζητᾶνε, λίγο πρὶν τὸ πάθος Του, νὰ δώσει ὥστε νὰ καθίσουν ὁ ἕνας στὰ δεξιά του καὶ ὁ ἄλλος στὰ ἀριστερά Του, ὅταν θὰ ἐγκατασταθεῖ στὸν κόσμο ἡ βασιλεία του. Καὶ ὁ Χριστός, θέλοντας νὰ τοὺς βοηθήσει νὰ καταλάβουν ὅτι ἡ βασιλεία του δὲν μπορεῖ νὰ ἔχει τὸ χαρακτήρα τῆς ἐξουσίας, τῆς κυριαρχίας ἐπάνω στοὺς ἀνθρώπους, τῆς ἐπίδειξης δύναμης, ἀλλὰ εἶναι βασιλεία ἀγάπης, διακονίας τῶν ἀνθρώπων, μέριμνας γι’ αὐτοὺς καὶ ἀπολύτου σεβασμοῦ στὴν ἐλευθερία τους, τοὺς μιλᾶ μ’ αὐτὸν τὸν σκληρὸ τρόπο.

Δίπλα στούς ἡγέτες

Δὲν εἶναι μόνο ὅτι τὸ αἴτημά τους μαρτυρεῖ ἔλλειψη κατανόησης τοῦ ποιὸς εἶναι ὁ τρόπος ὕπαρξης ποὺ ζητᾶ ὁ Χριστός. Οἱ δύο μαθητές, ἀλλὰ καὶ οἱ ὑπόλοιποι ποὺ ἀγανάκτησαν μαζί τους, ἴσως γιατί δὲν πρόλαβαν οἱ ἴδιοι νὰ ζητήσουν κάτι ἀντίστοιχο πρῶτοι, δείχνουν αὐτὸ ποὺ πολλὲς φορὲς συμβαίνει δίπλα σὲ ἡγετικὲς προσωπικότητες. Ἔρχονται ἄνθρωποι χωρὶς ταπεινότητα, ποὺ ζητοῦν νὰ λάβουν ἀξιώματα κοντὰ στοὺς ξεχωριστούς. Ἄνθρωποι χωρὶς ἐπίγνωση τῶν δυνατοτήτων τους, ἄνθρωποι ἑτερόφωτοι, ποὺ θέλουν νὰ δείχνουν σπουδαῖοι. 

Διαπιστώνουμε ὅτι στήν κοσμική πραγματικότητα οἱ ἡγέτες παρασύρονται, ἐμπιστεύονται τέτοιος ἀνθρώπους εἴτε διότι δέν προλαβαίνουν νά ἐξετάσουν τίς πραγματικές τους δυνατότητες, εἴτε διότι ἔχουν ἀνάγκη ἀπό συνεργάτες, εἴτε διότι εὐχαριστιοῦνται μέ τήν κολακεία. Οἱ δύο μαθητές βεβαίως ἦταν ἱκανοί καί εἶχαν διάθεση νά δώσουν ὅλο τους τόν ἑαυτό στήν ἀποστολή πού ὁ Χριστός θά τούς ὁρίσει. Ὅμως ὁ Κύριος τούς προσγειώνει στὴν πραγματικότητα, ποὺ εἶναι πρωτίστως πνευματική. Δέν μᾶς δοξάζει τό νά ἀκολουθοῦμε τόν Χριστό. Δέν μᾶς δοξάζουν τά χαρίσματά μας. Αὐτό πού μᾶς καταξιώνει ἀληθινά εἶναι ἡ εἰλικρινής μας διάθεση νὰ προσφέρουμε, νὰ θυσιαστοῦμε, νὰ παραδώσουμε τὸν ἑαυτό μας στὴν ἀγάπη. Ἡ ταπεινὴ ἀγάπη, τὸ μοίρασμα, ἡ αὐταπάρνηση εἶναι ἡ ἀληθινή μας δόξα! 

Μίμηση τῆς ταπεινότητας

Ὁ Χριστὸς δὲν ἦρθε στὸν κόσμο ὡς ὁ ὑψηλὸς Θεός, «ἀλλ’ ἐφάνη ταπεινὸς ἄνθρωπος» (ἀκολουθία τῶν Χαιρετισμῶν). Σκοπός του νὰ ἑλκύσει πρὸς τὸ ὕψος τοῦ οὐρανοῦ ὅλους ἐκείνους ποὺ ἀποφασίζουν νὰ τὸν μιμηθοῦν στὴν ταπεινότητα. Πού δὲν ζητοῦν γιὰ τὸν ἑαυτὸ τοὺς τιμὲς καὶ ἀναγνώριση, ἀλλὰ δίδονται στὸν ἀγώνα νὰ τιμηθεῖ ὁ Θεὸς στὸν κόσμο καὶ στοὺς ἀνθρώπους. Καὶ εἶναι τέτοια τὰ ἔργα τους ποὺ δὲν ἐπιδιώκουν κανέναν ἔπαινο. Ἡ ἴδια ἡ ἀρετὴ τους εἶναι ὁ ἔπαινός τους, ἀλλὰ δὲν καυχῶνται γι’ αὐτήν, οὔτε θέλουν ἀνταμοιβή. Ἀντιθέτως, ἑτοιμάζονται στὴ ζωή τους νὰ ἀντιμετωπίσουν τὴν ἀχαριστία τῶν ἀνθρώπων, τὴν ἀπόρριψη, τὴν θλίψη καὶ τὸν σταυρό, ἀκριβῶς διότι δὲν ἐπιδιώκουν δόξες.

Δύσκολος ὁ δρόμος. Καί ἰσχύει καί γιά μᾶς ὁ λόγος τοῦ Κυρίου: «δέν ξέρουμε τί ζητοῦμε». Συχνὰ ἡ προσευχή μας στὸ Θεὸ εἶναι γιὰ τὴν ἐπιτυχία μας, γιὰ τὴν ὑγεία μας, γιὰ τὴν ἀποδοχή μας ἀπὸ τοὺς ἄλλους, γιὰ τὴ δόξα μας, γιὰ τὴν ἀναγνώριση τῶν κόπων μας. Καὶ ἐκεῖ στοχεύουμε. Ὅταν ἔρχεται ἡ ὥρα νὰ πιοῦμε τὸ ποτήριο τοῦ ἀγώνα καὶ τῆς δοκιμασία, ἐκεῖ συχνά λυγίζουμε. Ἀκόμη καὶ τὴν πίστη μας, τὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας, τὴν θεωροῦμε στὸν νοῦ μας ὡς ἀφορμὴ καταξίωσης. Γι’ αὐτὸ καὶ δὲν μποροῦμε νὰ ἑρμηνεύσουμε τὶς δυσκολίες ποὺ συμβαίνουν στὴ ζωή μας, ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ πιστεύουμε. Γιατί θεωροῦμε ὅτι ἔχουμε δικαιώματα ἔναντι τοῦ Θεοῦ καὶ ἔναντι τῶν ἀνθρώπων.

Δίδαξόν με τά δικαιώματά σου

Ἡ Ἐκκλησία ψάλλει: «εὐλογητὸς εἶ Κύριε, δίδαξόν με τὰ δικαιώματά σου» (Ψαλμ. 118,12). Δίδαξέ με, Κύριε, αὐτὸ ποὺ ἐσὺ δικαιοῦσαι, δηλαδὴ τὸ πᾶν τῆς ὕπαρξής μας. Ὅ,τι ἔχω, ἐσύ μοῦ τὸ ἔχεις δώσει. Ἐσὺ ἔχεις κάθε δικαίωμα ἐπάνω μου, ζωῆς καὶ θανάτου. Γιατί ἐσὺ ἀνέβηκες στὸ σταυρὸ γιὰ μένα καὶ ἤπιες τὸ ποτήρι τῶν παθημάτων καὶ τὸ βάπτισμα τοῦ θανάτου. Κι αὐτόν σου τὸν δρόμο τῆς διακονίας τοῦ κόσμου καὶ τῆς παραίτησης ἀπὸ τὰ δικαιώματά μου, δίδαξέ με νὰ μπορῶ νὰ τὸν ἀκολουθῶ. Μέσα στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Μέσα στὶς δυσκολίες τοῦ κόσμου. Καὶ μάθε με αὐτὸ νὰ ζητῶ. Γιὰ νὰ γνωρίζω τί ζητῶ.

ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ

ΕΙΣ ΕΚ ΔΕΞΙΩΝ ΚΑΙ ΕΙΣ ΕΞ ΕΥΩΝΥΜΩΝ ΚΑΘΙΣΩΜΕΝ ΕΝ ΤΗ ΔΟΞΗ ΣΟΥ

“Δὸς ἡμῖν ἵνα εἷς ἐκ δεξιῶν σου καὶ εἷς ἐξ εὐωνύμων σου καθίσωμεν ἐν τῇ δόξῃ σου” (Μάρκ. 10, 37).

“Ὅταν θὰ ἐγκαταστήσεις τὴν ἔνδοξη βασιλεία σου, βάλε μας νὰ καθίσουμε ὁ ἕνας στὰ δεξιά σου κι ὁ ἄλλος στὰ ἀριστερά σου». 

         Ένα από τα ζητούμενα της εποχής μας στις ανθρώπινες σχέσεις είναι η ενσυναίσθηση. Οι άνθρωποι έχουμε γίνει τόσο εγωκεντρικοί, που δεν μας νοιάζει ο διπλανός μας, πολλές φορές ούτε ο οικείος μας. Έτσι, δεν θέλουμε να μπούμε στη θέση του, να καταλάβουμε τι σκέφτεται και γιατί, ποιες δυσκολίες περνάει, ποια είναι τα άγχη και οι φόβοι του, ενώ, συχνά, ζηλεύουμε και στη χαρά του, καθότι μέσα μας λειτουργεί ένα είδος φθόνου που αρρωσταίνει καρδιές.

          Δεν είναι όμως μόνο φαινόμενο των καιρών μας η απουσία ενσυναίσθησης. Το διαπιστώνουμε αυτό με έκπληξη σε έναν από τους τελευταίους διαλόγους που είχε ο Χριστός με τους μαθητές Του, πριν πορευθεί προς το εκούσιον πάθος Του. Στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής Ε᾽Νηστειών, βλέπουμε τον Κύριο να αναφέρει στους μαθητές Του τα σχετικά με το πάθος Του, να τους ενημερώνει ότι ο Υιός του ανθρώπου θα παραδοθεί στους αρχιερείς και στους γραμματείς, δηλαδή στη θρησκευτική ηγεσία του ιουδαϊκού λαού και εκείνοι θα Τον καταδικάσουν σε θάνατο και θα Τον παραδώσουν στους ειδωλολάτρες Ρωμαίους, οι οποίοι θα Τον κοροϊδέψουν, θα Τον μαστιγώσουν, θα Τον φτύσουν, θα Τον σκοτώσουν. Η μόνη παρήγορη αναφορά του Χριστού είναι πως την τρίτη ημέρα θα αναστηθεί.  Κι ενώ θα περίμενε κάποιος ότι οι μαθητές θα συγκλονίζονταν από τα προφητικά αυτά λόγια, θα στενοχωριούνταν, θα ρωτούσαν αν υπήρχε τρόπος μια τέτοια πορεία να αποφευχθεί, θα δήλωναν τη συμπαράστασή τους στον Κύριο με κάθε τρόπο και την αγάπη τους, οι δύο μαθητές, οι οποίοι βρίσκονταν μαζί Του εξ αρχής και ο Κύριος τους έπαιρνε μαζί με τον Πέτρο σε δύσκολες και ωραίες στιγμές, όπως η Μεταμόρφωση και η ανάσταση της κόρης του Ιάειρου, έχουν ένα αίτημα να Του υποβάλουν. Όταν θα εγκαταστήσει την ένδοξη βασιλεία Του, να τους βάλει στα δεξιά και στα αριστερά Του, δηλαδή να τους έχει στην πρώτη θέση αυτής της βασιλείας, τιμώμενα πρόσωπα και εκλεκτά, συνεργάτες της απόλυτης εξουσίας και κριτές των ανθρώπων.

       Το αίτημα των μαθητών είναι ένα σημάδι ότι δεν αρκεί να είμαστε κοντά στον Θεό. Δεν αρκεί να βλέπουμε τα θαυμαστά Του. Δεν αρκεί να είμαστε βέβαιοι για την αγάπη Του, που δίνει νόημα στην πορεία μας κοντά Του, αν μέσα μας δεν έχουμε επίγνωση τι αληθινά ζητά από εμάς και δεν μπαίνουμε στη θέση Του, όχι μόνο σε κρίσιμες στιγμές της ζωής, αλλά και κάθε στιγμή. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν βλέπουμε στο πρόσωπο του συνανθρώπου μας Εκείνον. 

      Οι δύο μαθητές αποκαλύπτουν, άθελά τους ή ηθελημένα, ότι η έγνοια τους δεν ήταν ο Χριστός ως ο δάσκαλός τους, ο φίλος, ο οικείος, ο πατέρας, αλλά ο εαυτός τους. Δεν έφτανε η αγάπη τους για να βγούνε από το εγώ τους. Τους ενδιέφερε το δικό τους συμφέρον, με αποτέλεσμα, όταν καταλαβαίνουν ότι η επίγεια πορεία του Χριστού φτάνει προς το τέλος της, να σπεύδουν να εξασφαλίσουν τα ανταλλάγματα για την άλλη πορεία, για το άλλο ξεκίνημα, τη δική τους δόξα και τιμή, αυτό που αισθάνονταν ότι δικαιούνταν επειδή στάθηκαν δίπλα Του. Απέχουν όμως πάρα πολύ από αυτό που Εκείνος ήρθε να δώσει και στους μαθητές και στον κόσμο: την προτεραιότητα του πλησίον και της αγάπης. 

         Πόσο συναισθηματικά ελλιπείς ήταν οι μαθητές εκείνη την ώρα! Αντίστοιχα θα είναι και το βράδυ της αγωνίας στη Γεθσημανή. Ο Χριστός θα προσεύχεται μπροστά στο Πάθος και τον θάνατό Του κι εκείνοι θα κοιμούνται, αδυνατώντας να νιώσουν την κρισιμότητα των στιγμών, την ανάγκη κατά άνθρωπον του Χριστού να είναι δίπλα Του, να μην Τον αφήσουν μόνο Του. Ο Χριστός δεν είναι μονο τέλειος Θεός, αλλά και τέλειος άνθρωπος. Γι᾽αυτό και έχει τις ανάγκες που έχουμε όλοι μας: την αγάπη, τη στήριξη, τη φιλία, την αποδοχή. Εκείνος, επειδή μας αγαπά, θα προσπεράσει τη δική μας συναισθηματική και αντιληπτική παγωμάρα. Δεν θα μείνει στην θλίψη που προκαλεί η επίγνωση ότι δεν νοιαζόμαστε να αγαπήσουμε, αλλά μόνο να κερδίσουμε από Εκείνον. Θα συνεχίσει να μας διδάσκει, παρά την κατά άνθρωπον λύπη της καρδιάς και της ψυχής Του. Και θα μας συγχωρεί και θα μας στηρίζει.

                  Όμως, η απουσία ενσυναίσθησης είναι μία μεγάλη έλλειψη της καρδιάς και της ύπαρξής μας. Αν σκεφτούμε  μάλιστα ότι και οι άλλοι δέκα μαθητές άρχισαν να αγανακτούν εναντίον του Ιακώβου και του Ιωάννη, ίσως γιατί δεν πρόλαβαν εκείνοι να ζητήσουν από τον Χριστό να είναι στη θέση των αδερφών Ζεβεδαίου, καθώς κατά βάθος φαίνεται ότι η ανάδειξη, η εξουσία, η προτεραιότητα του εγώ τούς ταλαιπωρούσε κι εκείνους, και γι᾽αυτό και άφησαν τον Κύριο μόνο Του μετά τη σύλληψή Του, πλην του Ιωάννη. Γι᾽αυτό και ο Χριστός τελικά δεν τους κατακρίνει.

        Ας προβληματιστούμε κι εμείς για το έλλειμμα ενσυναίσθησης που έχουμε στη ζωή μας. Για το ότι, ενώ είμαστε χριστιανοί, δεν αφήνουμε την καρδιά μας να κατακλυστεί από αγάπη αληθινή για τον πλησίον μας, δεν έχουμε ούτε χρόνο ούτε χώρο για εκείνον και τις έγνοιες και τους σταυρούς του. Γιατί αν η έλλειψη ενσυναίσθηση είναι για τον άλλο, τότε είναι και για τον Χριστό. Δεν μπορούμε να περάσουμε αυθεντικά στην Μεγάλη Εβδομάδα, αν δεν δούμε τον Χριστό στο πρόσωπο του αδελφού μας. Αν δεν μοιραστούμε τη λύπη και τη χαρά του. Αν, τελικά, μέσα από τον άλλο στη ζωή της Εκκλησίας και του κόσμου, δεν συναντήσουμε τον Χριστό.

       Η ενσυναίσθηση ως κατανόηση του άλλου έρχεται όταν η πορεία μας είναι προσανατολισμένη προς τον Χριστό και τον πλησίον. Αν τα πάντα είναι “εγώ” και συμφέρον, πόρρω απέχουμε από την αλήθεια. Κι ο κόσμος τελικά υποφέρει. Χωρίς αγάπη, δεν υπάρχει νόημα. Ας το παλέψουμε.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

21 Απριλίου 2024

Κυριακή Ε᾽Νηστειών